Zaktualizowano dnia 22 października 2024
Prawidłowy rozwój psychoruchowy dziecka uzależniony jest od wielu różnych czynników. Do najważniejszych zalicza się harmonijne dojrzewanie centralnego układu nerwowego, a także narządów odpowiadających za odpowiednią interpretację bodźców odbieranych dzięki zmysłom. Niestety coraz częściej rodzice oraz nauczyciele zauważają u dzieci pewne nieprawidłowości w tym zakresie, które dzięki odpowiednio szybkiej reakcji mogą zostać zniwelowane. Z pomocą przychodzi terapia integracji sensorycznej, czyli specjalne zajęcia prowadzone przez wykwalifikowanego terapeutę. Jakie kwalifikacje musi on posiadać?
Integracja sensoryczna – przetwarzanie wszystkich bodźców
Wzajemna integracja i stymulacja centralnego układu nerwowego oraz narządów zmysłów jest niezwykle ważna, aby dziecko dysponowało odpowiednią sprawnością zarówno w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, jak również w zakresie dużej i małej motoryki. Dopiero wtedy może osiągnąć odpowiedni poziom stabilizacji emocjonalnej, a w konsekwencji opanować zdolność do nawiązywania więzi społecznych, a nawet umiejętność koncentracji i przyswajania wiedzy.
Niezliczona ilość informacji generowana przez zmysł węchu, smaku, dotyku, wzroku, słuchu dociera do mózgu, który staje przed dużym wyzwaniem. Ten skomplikowany proces obejmuje bowiem segregację, rozpoznanie i interpretację bodźców zmysłowych w taki sposób, aby odebrane informacje mogły zostać wykorzystane m.in. w celu:
- wykonania zamierzonego ruchu,
- zaplanowania postawy,
- napięcia mięśniowego,
- przyswojenia nowych informacji (np. w trakcie nauki).
Przeciążenie sensoryczne jako jedne z wielu zaburzeń SI
Mózg dziecka musi w odpowiedni sposób poradzić sobie z natłokiem sygnałów z otoczenia, przetworzyć je i odpowiednio zareagować. Jeśli rodzice lub wychowawcy zauważą problemy z utrzymaniem równowagi, nadwrażliwością na dźwięk czy dotyk, bądź dziecku będą sprawiały trudność proste czynności manualne, świadczyć to może o problemach z interpretacją bodźców.
Jednym z niepokojących sygnałów może być częste zasłanianie przez dziecko uszu lub oczu. To pewnego rodzaju obronna taktyka, która umożliwia najmłodszym poradzenie sobie z nadmiarem bodźców. Przeciążenie sensoryczne może występować także u dzieci, które często reagują:
- irytacją,
- ucieczką,
- agresją (a nawet autoagresją),
- nietolerancją na obecność innych osób.
Na pomoc terapeuta integracji sensorycznej
Z czasem dziecko może podświadomie unikać kłopotliwych bodźców lub pozornie lepiej je tolerować. Nie oznacza to jednak, że problem rozwiąże się sam. W wielu przypadkach nadwrażliwość jest tak duża, że dziecko wymaga zajęć z wykwalifikowanym terapeutą.
Jego głównym zadaniem jest prowadzenie diagnozy i terapii procesów przetwarzania sensorycznego, która wspiera rozwój dziecka. W swojej pracy ocenia postępy rozwojowe pacjenta, prowadząc badania kontrolne, testy oraz próby kliniczne. Terapeuta dokłada starań, aby jak najtrafniej ocenić potrzeby i możliwości pacjenta oraz dostosować działania terapeutyczne indywidualnie do jego predyspozycji.
Terapia SI w domu, gabinecie czy szkole?
Terapia SI w domu, gabinecie czy szkole?
W niektórych przypadkach mogą pojawić się wskazania do realizacji terapii SI w domu, jednak zawsze zalecenia te muszą być poparte wcześniejszą diagnozą oraz oceną wykwalifikowanego terapeuty. Może prowadzić on zajęcia w szkołach, klubach malucha czy ośrodkach edukacyjnych.
Kto może zostać terapeutą SI? Niezbędne wykształcenie
Zajęcia sensoryczne są rodzajem zajęć terapeutycznych, dlatego ich prowadzenie może być powierzone tylko nauczycielowi z wykształceniem terapeuty pedagogicznego. Według przepisów może być to więc wyłącznie osoba posiadająca kwalifikacje w zakresie terapii pedagogicznej, specjalizująca się w integracji sensorycznej.
To, kto może zostać terapeutą SI, wynika więc z §32. Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Jedną z możliwości jest ukończenie studiów pierwszego stopnia prowadzonych zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem 2019 r., uzyskanie przygotowania pedagogicznego, a także ukończenie studiów podyplomowych w zakresie pedagogiki korekcyjnej (terapii pedagogicznej).
Kto może zostać terapeutą SI? Przydatne cechy i umiejętności
Choć wykształcenie niezbędne do uzyskania kwalifikacji jest absolutną podstawą, oprócz merytorycznego i praktycznego przygotowania do pracy z dziećmi, kluczowym aspektem okażą się cechy i umiejętności posiadane przez terapeutę.
Osoba prowadząca zajęcia powinna być:
- cierpliwa i empatyczna – praca z dziećmi borykającymi się z zaburzeniami sensorycznymi wymaga poświęcenia dużej ilości czasu – aż do momentu opanowania przez nie określonych czynności;
- kreatywna – wymyślanie angażujących i ciekawych ćwiczeń oraz aktywności pozytywnie wpływa na przebieg terapii i pozwala nawiązać pozytywną relację z podopiecznymi;
- komunikatywna – terapeuta powinien efektywnie porozumiewać się z dziećmi ich rodzicami, wyjaśniając szczegółowo cele i przebieg terapii oraz wskazując postępy.
Bardzo ważne jest również, aby terapeuta potrafił współpracować z innymi specjalistami – m.in. logopedami czy psychologami.
Jak zostać terapeutą integracji sensorycznej? Studia podyplomowe
Na rynku istnieje wiele instytucji, które oferują realizację specjalistycznych kursów umożliwiających rozpoczęcie kariery zawodowej jako terapeuta SI. Warto jednak zwrócić uwagę, że pełne kwalifikacje do prowadzenia obserwacji diagnostyczno-klinicznej oraz terapii metodą integracji sensorycznej można zdobyć, realizując studia podyplomowe oferowane przez Wyższą Szkołę Kształcenia Zawodowego.
Funkcja terapeuty jest niezwykle ważna w kontekście prawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży, dlatego aspirujący specjalista powinien zadbać o przygotowanie na najwyższym poziomie merytorycznym. Może je zapewnić wyłącznie wykształcenie akademickie, które dodatkowo wpłynie pozytywnie na przyszłość zawodową. Pracodawcy cenią sobie kwalifikacje uzyskane na uczelniach wyższych, dzięki czemu absolwenci studiów podyplomowych mogą wynegocjować lepsze warunki finansowe, niż ma to miejsce w przypadku osób po krótkich kursach.
Terapia integracji sensorycznej – szeroki wybór studiów podyplomowych
Kierunki z zakresu integracji sensorycznej przygotowane przez WSKZ przewidują naukę obejmującą 2 lub 3 semestry. Rozbudowane programy kierunków pozwalają zdobyć kompleksową wiedzę oraz umiejętności z wielu różnych obszarów, w tym pedagogiki specjalnej oraz pedagogiki klinicznej. Wiedza zdobyta w trakcie studiów okaże się niezbędna do podjęcia pracy m.in. w przedszkolach, klubach malucha oraz innych ośrodkach edukacyjnych.
Więcej na temat integracji sensorycznej przeczytasz w naszych innych artykułach:
