Zaktualizowano dnia 25 sierpnia 2022
Mimowolne powtarzanie zasłyszanych dźwięków to zjawisko zupełnie normalne, które występuje już w fazie gaworzenia u niemowląt od 3. do 8. miesiąca życia. Z czasem jednak proste dźwiękonaśladowcze zwroty zostają zastąpione przez próby wymawiania prawidłowych słów. U dzieci z zaburzeniami rozwoju ze spektrum autyzmu można zauważyć nasilającą się i nieustępującą wraz z upływem czasu echolalię. Niezdiagnozowana odpowiednio wcześnie może mieć negatywny wpływ na ogólny dalszy rozwój werbalny, a w konsekwencji poznawczy, emocjonalny i społeczny. Czym dokładnie jest echolalia i w jaki sposób objawia się u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu?
Echolalia jako normalne zjawisko
Echolalia to automatyczne powtarzanie wyrazów, dźwięków, a także całych zdań zaraz po ich usłyszeniu. Pojawia się u normalnie rozwijających się dzieci w postaci echolalii fizjologicznej. Jest to pewnego rodzaju tendencja do powtarzania dźwięków, które nie mają jeszcze znaczeniowej treści. W okresie rozwoju echolalia jest zabawą naśladowczą dzieci, która ma na celu usprawnienie artykulacji. Echolalię uznaje się więc za normę rozwojową.
Echolalia u dzieci ze spektrum autyzmu
Echolalia jest uznawana za opóźnienie rozwojowe mowy, kiedy:
- nastąpiło całkowite zahamowanie postępów w zakresie werbalnym,
- występuje poza górną granicą rozwojową,
- doszło do cofania się mowy.
Echolaliczna mowa u dziecka autystycznego traktowana jest jako magazynowanie oraz przechowywanie w mózgu słuchowych elementów z otoczenia. Może przybierać różne formy i występować nawet u około 70% osób z autyzmem. Echolalia nasila się w niepewnych sytuacjach, szczególnie przy różnych zmian w otoczeniu. U osób z autyzmem może polegać również na powtarzaniu pewnych fraz (np. dialogów filmowych czy spotów reklamowych) z opóźnieniem.
Czy dziecko z autyzmem może normalnie funkcjonować przy echolalii?
Wiele osób zastanawia się, czy dziecko z autyzmem może normalnie funkcjonować, jeśli zdiagnozowano u niego problemy z echolalią, która bywa uporczywym problemem nie tylko dla samych dzieci, ale ich rodziców, opiekunów czy terapeutów.
Z uwagi na to, że dziecko autystyczne często powtarza wypowiedzi, których nie rozumie lub nie jest świadome prawidłowych odpowiedzi na większość pytań, echolalia może tworzyć poważną barierę komunikacyjną. W takim wypadku osoby borykające się z tym problemem powinny uczęszczać na terapię mowy, która jest nakierowana na poprawę zdolności komunikacyjnych.
Dzieci powinny trenować swoje umiejętności nie tylko na specjalnych sesjach terapeutycznych, ale również w domu. Niezwykle ważna jest również rola nauczyciela prowadzącego zajęcia m.in. dla dzieci autystycznych oraz z zespołem Aspergera. Oligofrenopedagog musi nie tylko być wyrozumiały i cierpliwy, ale również umieć odpowiednio formułować pytania i właściwie reagować na komunikaty wysyłane przez ucznia, u którego zdiagnozowano echolalię.
W jakim wieku diagnozuje się upośledzenie umysłowe oraz echolalię?
Cechy, które świadczą o niepełnosprawności intelektualnej ujawnić się mogą już w 3. roku życia, a wszelkie nieprawidłowości powinny zostać zauważone do momentu ukończenia przez dziecka 5 lat. Z kolei echolalię uważa się za normę rozwojową, gdy występuje u dzieci do około 3. roku życia. Jeśli występuje również w kolejnych latach, powinno to wzbudzić niepokój u rodziców.
Autyzm i zespół Aspergera a orzeczenie o niepełnosprawności
Echolalia jest jednym z częstych objawów autyzmu, jednak nie zawsze musi być jednoznaczna z występowaniem tego zespołu zaburzeń u dziecka. Jeśli jednak diagnoza potwierdzi występowanie zaburzeń rozwoju ze spektrum autyzmu (autyzmu, autyzmu atypowego lub zespołu Aspergera), rodzice mogą zgłosić się do właściwego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności, aby uzyskać odpowiednie orzeczenie pozwalające m.in. na korzystanie z różnego rodzaju dofinansowań, zniżek w środkach komunikacji czy ze specjalistycznych usług opiekuńczych.
Echolalia i autyzm – praca z dziećmi jako oligofrenopedagog po studiach podyplomowych
Niezbędną wiedzę, a także kwalifikacje pozwalające na pracę z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie, w tym również z uczniami borykającymi się z echolalią, można zdobyć zapisując się na kierunek oferowany przez Wyższą Szkołę Kształcenia Zawodowego – Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (Oligofrenopedagogika), autyzmem oraz zespołem Aspergera (4 sem.). Więcej informacji znajdziesz na stronie Oligofrenopedagogika studia podyplomowe.
