Nasilenie chorób oraz zaburzeń u dzieci i dorosłych jest jednym z najważniejszych problemów współczesnego świata. Negatywne skutki związane z zanieczyszczeniem środowiska, ograniczenie aktywności fizycznej, jak również wzrost napięcia nerwowego – to tylko nieliczne czynniki wpływające na rozwój chorób cywilizacyjnych. Wśród nich znajduje się wiele zaburzeń, z którymi muszą sobie radzić zarówno dzieci, jak i dorośli. Asperger a autyzm – choć są to jedne z najpopularniejszych zaburzeń neurorozwojowych, wciąż wiele osób zastanawia się, czy występują różnice w edukacji i rehabilitacji osób, u których je stwierdzono.
Klasyfikacja – Asperger a autyzm
Według ICD-11 autyzm to całościowe zaburzenie rozwoju, które cechuje się upośledzeniem bądź nieprawidłowościami pojawiającymi się jeszcze przed 3. rokiem życia w zakresie:
- komunikacji,
- interakcji społecznych,
- zachowania.
Z kolei zespół Aspergera zgodnie z klasyfikacją DSM-V, a także ICD-11 jest zaliczany do grupy zaburzeń, które mieszczą się w spektrum autyzmu. Zaburzenia te mają różnorodny charakter i nie tworzą jednolitych symptomów oraz głębokości deficytów. Aktualnie często w diagnostyce wykorzystuje się stwierdzenia spektrum zaburzeń autystycznych, jednak nazwa ta nie jest do końca precyzyjna. Szczególnie w odniesieniu do zespołu Aspergera – mimo, iż się w nim mieści, to ma również swoje specyficzne symptomy.
Różnice między zespołem Aspergera a autyzmem
Największą różnicą między zespołem Aspergera a autyzmem jest wyższy poziom funkcji poznawczych oraz posługiwania się mową. Nie występuje również ogólne opóźnienie rozwojowe, charakterystyczne dla autyzmu. Dzieci, u których wykryto zespół Aspergera, pomimo swoich ograniczeń zachowują umiejętności charakterystyczne dla swojego wieku. Z tego powodu jest on często nazywany łagodniejszą formą autyzmu.
Z kolei u dzieci funkcjonujących z autyzmem można zauważyć znacznie niższy poziom samodzielności, większą niepełnosprawność intelektualną i znacznie słabsze umiejętności posługiwania się mową.
Asperger a autyzm – edukacja
W trakcie nauczania oraz wychowania ucznia, u którego stwierdzono zespół Aspergera, bardzo ważne jest zindywidualizowanie wymagań, a także metod pracy. Muszą być one adekwatne do ograniczeń, jakie posiada. Edukacyjny sukces ucznia wymagającego zaangażowania i wsparcia zależy od stopnia zrozumienia jego problemów przez wychowawców i nauczycieli.
Uczeń z zespołem Aspergera może kształcić się w szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej, w której pracuje nauczyciel wspomagający. Istnieje wiele wyzwań, przed którymi stoją nauczyciele klas, w których znajdują się dzieci z autyzmem oraz zespołem Aspergera. Jest to nie tylko konieczność wsparcia w procesie dydaktycznym, ale także zadbanie o integrację społeczną i ograniczenie powracających zaburzeń na tle emocjonalnym.
Zadania nauczycieli pracujących z dzieckiem, u którego zdiagnozowano autyzm lub zespół Aspergera, mają wiele wspólnych cech. Do najważniejszych z nich należy:
- wspomaganie dziecka w zakresie rozwoju umiejętności organizacji i uczenia się,
- wykorzystywanie modelu opartego na doświadczeniu (np. informacje poparte tekstem lub obrazem),
- kreatywne wzbudzanie zainteresowania u uczniów,
- wspomaganie rozwoju słownictwa i rozumienia pojęć,
- brak uwag i negatywnych ocen za zachowanie spowodowane objawami choroby,
- praca z uczniem w oparciu o „pozytywne wzmocnienia” – w postaci pochwał, nagród.
Rehabilitacja – Asperger a autyzm
Z uwagi na to, że zespół Aspergera to zaburzenia ze spektrum autyzmu, rehabilitacja przebiega w podobny sposób. Aby przygotować te osoby do funkcjonowania w społeczeństwie, wykorzystuje się m.in.:
- terapię behawioralną,
- terapię poznawczą,
- terapię językową,
- zajęcia integracji sensorycznej.
Studia podyplomowe po licencjacie – dla pedagogów i nie tylko
Tego typu zajęcia mogą przeprowadzać tylko osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Z tego powodu Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego przygotowała kierunek Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną, który skierowany jest dla absolwentów studiów wyższych, w tym nauczycieli, pedagogów, psychologów oraz oligofrenopedagogów, którzy chcą rozwinąć swoją wiedzę i umiejętności w tym zakresie.
Na studia z tego niezwykle perspektywicznego obszaru, jakim jest pedagogika specjalna, mogą zapisać się osoby posiadające przygotowanie pedagogiczne. W przypadku jego braku, uczelnia umożliwia zapisy równolegle na dwa kierunki, dzięki czemu wymagane kwalifikacje mogą zdobyć również absolwenci studiów wyższych spoza dziedziny pedagogiki.
