Zaktualizowano dnia 31 października 2022
Wada wymowy niektórych głosek dotyczyć może nie tylko dzieci, u których jeszcze nie wykształcił się odpowiednio aparat mowy. Problemy z prawidłowym wypowiadaniem się mogą z różnych przyczyn występować również u osób dorosłych. Jedną z najpopularniejszych wad wymowy, która występuje u obydwu tych grup, jest rotacyzm, polegający na błędnej artykulacji głoski „r”. O ile dzieci na wczesnym etapie rozwoju mogą naturalnie zastępować ją innymi głoskami bądź ją pomijać, deformacja tej głoski wymaga wczesnej interwencji logopedycznej. Za rozpoznanie wady oraz wdrożenie właściwej terapii odpowiada logopeda posiadający niezbędne kompetencje oraz kwalifikacje, które może zdobyć realizując m.in. studia podyplomowe.
Przyczyny wady wymowy niektórych głosek
Poprawne wymianie głosek oraz słów nabywane jest przez każdego człowieka z biegiem lat. U dziecka, które rozwija się bez jakichkolwiek problemów, prawidłowa mowa wykształca się między 5. a 6. rokiem życia. Niestety po tym czasie nie u wszystkich można zaobserwować odpowiednią artykulację. W przypadku wady wymowy niektórych głosek – szczególnie „r” – dotyczy to zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Przyczyn może być wiele, jednak do najpopularniejszych zalicza się:
- zbyt niski poziom percepcji słuchowej,
- obniżona sprawność bądź zmiany anatomiczne w obszarze aparatu artykulacyjnego,
- błędne wzorce wymowy w środowisku,
- zaburzenia emocjonalne,
- problemy neurologiczne (dotyczy np. osób po wypadkach lub osób starszych).
Zniwelowanie wad wymaga konsultacji z wykwalifikowanym specjalistą, ponieważ w większości przypadków nie jest możliwe rozwiązanie tego problemu w sposób samodzielny.
Wada wymowy niektórych głosek – rotacyzm u osób dorosłych
RO ile zastępowanie głoski „r” inną literą (np. wymawianie przez dzieci słowa „jowej” zamiast „rower”) nazywane pararotacyzmem lub opuszczanie jej (np. wymawianie przez dziecka „yba” zamiast „ryba”), zwane migorotacyzmem jest zjawiskiem naturalnym, o tyle rotacyzm właściwy wymaga wczesnej interwencji logopedycznej.
Ćwiczenia logopedyczne „r” – jak przebiega terapia u osób z tym problemem?
W przypadku wady wymowy, jaką jest rotacyzm, ćwiczenia dobrane i prowadzone przez wykwalifikowanego logopedę są podstawą do osiągnięcia zadowalających rezultatów w postaci poprawy wymowy głoski „r”.
Podczas ćwiczeń logopedycznych głoski „r”, logopeda:
- nie poprawia zniekształconej głoski, ale wypracowuje u pacjenta stworzenie nowej,
- demonstruje prawidłowo wykonywane ćwiczenie,
- powtarza z pacjentem ćwiczenia wymowy głoski „r” w różnych sąsiedztwach oraz układach fonetycznych,
- w pierwszej kolejności usuwa problem elizji (opuszczania głoski), następnie substytucji (zastępowania jej innymi głoskami), a w końcowej fazie problem deformacji (zniekształceń),
- systematycznie utrwala z pacjentem ćwiczenia.
Rotacyzm – ćwiczenia językowe
– wada wymowy niektórych głosek
Istnieje wiele metod pozwalających znacznie zniwelować problemy związane z głoską „r”. Przykładowo logopeda może zalecić ćwiczenia polegające na:
- wysuwaniu i cofaniu wąskiego oraz szerokiego języka,
- masowaniu oraz rozciąganiu języka przez nagryzanie zębami brzegów języka,
- cofaniu języka wzdłuż podniebienia,
- liczeniu górnych, a następnie dolnych zębów,
- uderzaniu czubkiem języka o górne dziąsła, aby wywołać drganie języka.
Studia podyplomowe dla logopedów
Z pacjentami posiadającymi tego typu wady mogą pracować tylko wykwalifikowani logopedzi. Z uwagi na coraz większe zapotrzebowanie na usługi specjalistów z tego zakresu, rośnie zainteresowanie zdobyciem wymaganych uprawnień do wykonywania zawodu.
Logopedia studia podyplomowe pozwalają słuchaczom zdobyć kwalifikacje do pracy jako logopeda (dla absolwentów magisterskich studiów wyższych, którzy posiadają zaświadczenie o braku przeciwskazań do wykonywania zawodu) bądź jako nauczyciel logopeda (dla absolwentów studiów wyższych I stopnia, którzy posiadają przygotowanie pedagogiczne i zaświadczenie o braku przeciwwskazań).
