Bez względu na to, czy jesteś umysłem ścisłym, czy posiadasz duszę humanisty, przed Tobą obowiązkowy egzamin dojrzałości z języka polskiego. Choć matura z tego przedmiotu weryfikuje szeroki zakres Twoich umiejętności i wiedzy, od lat najwięcej emocji wzbudza temat wypracowania. W tym artykule sprawdzimy, co było na maturze z polskiego 2024 oraz w poprzednich latach. Co może pojawić się w tym roku? Zobacz nasze typy!
Lektury na maturze – co roku inne czy jednak się powtarzają?
Po otrzymaniu arkusza z części pisemnej na egzaminie z języka polskiego każdy maturzysta w pierwszej chwili spogląda na część dotyczącą długiej, otwartej formy. Nic dziwnego, ponieważ najwyżej punktowanym zadaniem na egzaminie dojrzałości z tego przedmiotu jest wypracowanie, w którym musisz odnieść się do wybranej lektury obowiązkowej. Powinien być to utwór epicki bądź dramatyczny z wykazu lektur – dodatkowo możesz posłużyć się również innym utworem literackim.
Choć wykaz lektur obowiązkowych jest długi i zawiera w sumie kilkadziesiąt pozycji, istnieje kilka tytułów, które pojawiają się na wypracowaniach częściej niż inne. „Ulubione” tytuły Centralnej Komisji Egzaminacyjnej to:
- Lalka Bolesława Prusa – 4 razy,
- Dziady, część III Adama Mickiewicza – 4 razy,
- Granica Zofii Nałkowskiej – 3 razy,
- Potop Henryka Sienkiewicza – 3 razy,
- Chłopi Władysława Reymonta – 2 razy.
Jeśli chodzi o lektury na maturze, co roku absolwenci szkół średnich piszą opracowanie na inny temat. Mogą więc powtarzać się same lektury, jednak tematy dłuższych form pisemnych są zawsze inne.
Matura 2024 z języka polskiego – co pojawiło się na egzaminie?
Zeszłoroczny egzamin maturalny z języka polskiego, podobnie jak w poprzednich latach, odbył się w dwóch formułach: 2015 i 2023. Zdający w starszej wersji matury mieli do wyboru trzy tematy wypracowań, które dotyczyły m.in. wpływu nagłych sytuacji na ludzkie decyzje, roli nauki w życiu człowieka oraz interpretacji utworu poetyckiego. Pojawiły się również odniesienia do takich lektur jak Pan Tadeusz Adama Mickiewicza czy Przedwiośnie Stefana Żeromskiego.
Maturzyści zdający egzamin w nowej formule musieli zmierzyć się z dwoma testami – dotyczącym praktycznego użycia języka oraz zagadnień historycznoliterackich. W części pisemnej do wyboru były dwa tematy – rozważania na temat sprzeczności w ludzkiej naturze oraz refleksja nad tym, co sprawia, że człowiek staje się bohaterem dla innych. W obu przypadkach konieczne było odwołanie się do lektur obowiązkowych i innych tekstów kultury.
Na poziomie rozszerzonym również utrzymano podział na dwie formuły. W maturze 2015 zdający analizowali tekst Adama Kulawika o bohaterach literackich albo porównywali dwa wiersze – jeden z twórczości Julii Hartwig, drugi autorstwa Jana Kochanowskiego. W nowej wersji matury do wyboru były dwa zagadnienia – funkcja przenikania się realizmu i fantastyki w literaturze lub sposoby nawiązywania do tradycji antycznej i biblijnej. W tym przypadku podano również listę utworów, na które można było się powołać.
Co było na maturze z polskiego 2023?
Zastanawiasz się, co było na maturze z polskiego 2023? Dwa lata temu premierowo uczniowie podchodzili do matury w formule 2023, która wprowadziła znaczne ułatwienie – w wypracowaniu możesz odwołać się do dowolnej lektury spośród wykazu tytułów obowiązkowych.
Dwa lata temu maturzyści wybierali jeden spośród dwóch tematów:
- „Człowiek – istota pełna sprzeczności”,
- „Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem?”.
Nowe zasady w teście historyczno-literackim na maturze z języka polskiego
Choć struktura egzaminu maturalnego z języka polskiego pozostaje taka sama – nadal obowiązują dwa arkusze, łącznie 60 punktów do zdobycia i minimum 300 słów w rozprawce – wprowadzono pewne modyfikacje w części historyczno-literackiej.
Zadania w tym teście zostały podzielone na dwa bloki tematyczne – pierwszy obejmuje literaturę od starożytności do pozytywizmu, a drugi skupia się na Młodej Polsce oraz utworach powstałych po 1989 roku. Większą wagę przypisano właśnie współczesnym tekstom – za zadania z tej części można zdobyć aż 8 punktów, podczas gdy maksymalna liczba punktów za literaturę starszą wynosi 7. To oznacza, że maturzyści powinni szczególnie skupić się na dziełach literackich z nowszych epok, ponieważ w ostatnich latach ważną rolę odgrywały zagadnienia związane z romantyzmem, pozytywizmem oraz Młodą Polską.
Co może się pojawić?
Choć trudno przewidzieć to, jakie lektury pojawią się na maturze z polskiego w tym roku, a także, na jaki temat będziesz musiał napisać wypracowanie, warto wskazać na pewne zależności. Analizując tematy z poprzednich lat, można zauważyć, że często dotyczą one aktualnych wydarzeń i trendów.
Obecnie popularnymi tematami w sferze publicznej jest m.in.:
- wpływ technologii na życie człowieka – temat może dotyczyć zmian w komunikacji międzyludzkiej;
- ekologia i ochrona środowiska – na maturze może pojawić się przykładowo wpływ literatury i sztuki na kształtowanie świadomości ekologicznej;
- globalizacja – ciekawym tematem mogą być rozważania na temat kształtowania tożsamości w dobie zacierania się granic społecznych, narodowych i kulturowych;
- samotność w świecie cyfrowym – rosnąca rola internetu i mediów społecznościowych może stać się punktem wyjścia do analizy relacji międzyludzkich;
- zmiany w postrzeganiu ról społecznych – coraz częściej podejmowane są dyskusje na temat równości płci, stereotypów i wyzwań współczesnego społeczeństwa;
- motyw buntu w literaturze – w kontekście współczesnych protestów społecznych i walki o prawa jednostki temat ten może nabrać nowego znaczenia;
- człowiek wobec kryzysów – zarówno pandemia, jak i konflikty zbrojne czy kryzys klimatyczny mogą wpłynąć na sposób przedstawiania bohaterów literackich;
- wpływ popkultury na język i literaturę – dobrze zastanowić się, jak filmy, seriale i media społecznościowe kształtują język, wartości i sposób postrzegania rzeczywistości.
Należy jednak zaznaczyć, że są to jedynie domysły i rzeczywiste tematy mogą dotyczyć zupełnie innych sfer. Odwiedź serwis maturalny Twoja Matura, dzięki któremu poradzisz sobie z każdym wypracowaniem – niezależnie od tematu! Na stronie znajdziesz m.in. archiwalne arkusze z języka polskiego, które pozwolą Ci się sprawdzić w wypracowaniach z lat ubiegłych. Więcej porad znajdziesz w naszym artykule „Jak napisać rozprawkę maturalną krok po kroku?”.
