Współuzależnienie to złożony stan emocjonalny i psychologiczny, w którym osoba bliska osobie uzależnionej staje się nieświadomą ofiarą nałogu partnera lub członka rodziny. Osoba współuzależniona, choć sama nie boryka się z uzależnieniem, stopniowo zaczyna podporządkowywać swoje życie problemowi drugiej osoby, co wpływa na jej zdrowie, codzienne funkcjonowanie oraz relacje z innymi. Często takie osoby latami tkwią w destrukcyjnych schematach, nie zdając sobie sprawy, że również potrzebują pomocy. Sprawdź siedem charakterystycznych objawów współuzależnienia, które pomogą w jego rozpoznaniu.
Czym jest współuzależnienie?
Współuzależnienie to sytuacja, w której osoba bliska uzależnionemu zaczyna zaniedbywać własne potrzeby, by koncentrować się na nałogu partnera lub członka rodziny. To proces, który często rozwija się stopniowo – od momentu, gdy uzależniony zaczyna zmieniać swoje zachowanie, aż po pełne zaangażowanie emocjonalne i psychiczne osoby współuzależnionej w nałóg drugiej osoby. Taki stan często jest rezultatem przystosowywania się do problemu uzależnienia drugiej osoby, przy jednoczesnym zaprzeczaniu własnym potrzebom i emocjom.
Fazy współuzależnienia zazwyczaj rozpoczynają się od zaprzeczania problemowi, poprzez próbę przystosowania się do trudnych sytuacji i izolację od innych, aż po eskalację emocjonalną, która prowadzi do wyczerpania psychicznego. Zrozumienie tego procesu pozwala na wcześniejsze wykrycie objawów i skuteczne działanie.
Współuzależnienie – objawy w poszczególnych fazach
Objawy współuzależnienia mogą manifestować się na różnych etapach, a ich nasilenie często zależy od stopnia zaawansowania uzależnienia u drugiej osoby. Na początku mogą to być subtelne zmiany w zachowaniu, takie jak nadmierna troska czy unikanie konfliktów, które z czasem przekształcają się w głębokie emocjonalne obciążenie, niską samoocenę czy utratę poczucia tożsamości.
Objaw 1: Nadmierna kontrola
Pierwszym objawem współuzależnienia jest silna potrzeba kontroli nad osobą uzależnioną i jej życiem. Osoba współuzależniona stara się wpływać na codzienne decyzje partnera, sprawdzać jego zachowanie, często organizuje jego czas i próbuje zabezpieczyć go przed skutkami uzależnienia. Jednak taka kontrola prowadzi do wyczerpania emocjonalnego, ponieważ w praktyce niemożliwe jest całkowite panowanie nad nałogiem drugiej osoby. Przeciwnie – często powoduje to, że uzależniony zamyka się jeszcze bardziej, a współuzależniony stopniowo traci energię.
Objaw 2: Zaniedbywanie własnych potrzeb
Osoba współuzależniona koncentruje się na uzależnieniu drugiej osoby, co skutkuje zaniedbywaniem własnych pasji, zdrowia i relacji. W praktyce oznacza to, że osoba taka często porzuca swoje hobby, ogranicza kontakty społeczne i przestaje troszczyć się o własne zdrowie fizyczne oraz psychiczne. Zaniedbanie siebie prowadzi do poczucia pustki i braku satysfakcji z życia, co może eskalować nawet do stanów depresyjnych.
Objaw 3: Emocjonalne wyczerpanie
Długotrwałe zaangażowanie w relację z osobą uzależnioną sprawia, że współuzależniony odczuwa chroniczny stres, zmęczenie, lęk i smutek. Żyje w ciągłym napięciu, ponieważ martwi się o przyszłość relacji i zdrowie osoby uzależnionej. Taka sytuacja prowadzi do stanów depresyjnych oraz zaburzeń snu, co pogłębia wyczerpanie emocjonalne i fizyczne.
Objaw 4: Zaprzeczanie problemowi
Osoba współuzależniona często minimalizuje problem uzależnienia, unikając konfrontacji z osobą uzależnioną oraz z samą sobą. Zaprzeczanie, że sytuacja wymaga radykalnej zmiany, daje chwilowe poczucie kontroli, ale w rzeczywistości jedynie przedłuża trwanie destrukcyjnego schematu. Osoba współuzależniona żywi nadzieję, że problem samoistnie się rozwiąże, co nie pozwala na konstruktywne działanie i podejmowanie kroków ku zdrowieniu.
Objaw 5: Współuczestnictwo w uzależnieniu
Nieświadome wspieranie nałogu partnera lub bliskiej osoby jest jednym z bardziej subtelnych objawów współuzależnienia. Osoba współuzależniona często unika rozmów o problemie, usprawiedliwia partnera przed innymi, ukrywa jego działania lub wręcz ułatwia mu dostęp do substancji uzależniających. Tego typu działania są próbą unikania konfliktu, ale w dłuższej perspektywie wspierają uzależnienie, a osoba współuzależniona pogłębia swoją zależność od destrukcyjnej relacji.
Objaw 6: Utrata tożsamości
Osoba współuzależniona często definiuje się przez pryzmat relacji z osobą uzależnioną. W efekcie zapomina o swoich potrzebach, wartościach i marzeniach, co prowadzi do poczucia zagubienia i braku spełnienia. W miarę pogłębiania się współuzależnienia staje się mniej niezależna, zatraca własną tożsamość i całkowicie podporządkowuje się roli „opiekuna” osoby uzależnionej.
Objaw 7: Przejęcie odpowiedzialności za uzależnienie
Osoba współuzależniona zazwyczaj czuje się winna za nałóg partnera i wierzy, że jest w stanie „naprawić” sytuację. Przejęcie odpowiedzialności za uzależnienie drugiej osoby powoduje, że współuzależniony podejmuje wszelkie próby, aby uchronić partnera przed skutkami nałogu, co jednak działa na niekorzyść ich zdrowia psychicznego i emocjonalnego.
Koniec współuzależnienia – jak go osiągnąć?
Pierwszym krokiem do zakończenia współuzależnienia jest uświadomienie sobie własnych emocji i zrozumienie, że ich przyczyną jest destrukcyjna relacja. Akceptacja faktu, że współuzależnienie wymaga rozwiązania, daje nadzieję na zmianę i koniec współuzależnienia.
Terapia indywidualna oraz grupy wsparcia często okazują się nieocenione w procesie zdrowienia. Podzielenie się doświadczeniami z innymi oraz wsparcie specjalistów to wartościowe narzędzia w walce ze współuzależnieniem. Odnowienie więzi z samym sobą, rozwijanie pasji i dbanie o własne potrzeby to ważne elementy zdrowienia. Czasem wymaga to odbudowy relacji społecznych oraz nawiązania nowych, zdrowych kontaktów. Sprawdź, jakie wymagania musi obecnie spełniać terapeuta uzależnień.
Jakie są fazy współuzależnienia?
Współuzależnienie to proces, który rozwija się etapami. Pierwszym krokiem jest zaprzeczanie problemowi, które pozwala uniknąć konfrontacji z trudną rzeczywistością. Kolejną fazą jest przystosowanie, gdzie osoba współuzależniona stara się dostosować swoje życie do funkcjonowania z osobą uzależnioną, co prowadzi do izolacji społecznej i emocjonalnego wyczerpania. Ostatecznie, współuzależnienie może prowadzić do decyzji o konieczności zmiany i pracy nad własnym zdrowiem psychicznym
Poszczególne fazy współuzależnienia znacząco wpływają na życie osoby bliskiej uzależnionemu. Współuzależnienie – objawy to:
- nadmierna kontrola,
- zaniedbywanie własnych potrzeb,
- emocjonalne wyczerpanie,
- zaprzeczanie problemowi,
- współuczestnictwo w uzależnieniu,
- utrata tożsamości,
- przejęcie odpowiedzialności za uzależnienie.
Zauważenie tych sygnałów to pierwszy krok do zdrowienia!
”Terapia uzależnień i współuzależnionych” – kierunek studiów podyplomowych na Naszej Uczelni
Studia podyplomowe „Terapia uzależnień i współuzależnionych„na Naszej Uczelni to kompleksowe przygotowanie do pracy z osobami uzależnionymi i współuzależnionymi. Studia podyplomowe są dostosowane do osób posiadających wykształcenie wyższe, w tym do nauczycieli, pedagogów oraz psychologów. Ich celem jest rozwój kwalifikacji oraz zdobycie umiejętności związanych z różnymi rodzajami uzależnień, a także z profilaktyką i terapią osób uzależnionych oraz współuzależnionych. Współuzależnienie to skomplikowany proces, który prowadzi do wielu negatywnych skutków emocjonalnych i psychicznych. Ważne są refleksja i konkretne działanie — podjęcie odpowiednich kroków w celu zakończenia współuzależnienia jest istotne dla przywrócenia równowagi w życiu. Dobrze prowadzona terapia pomoże przezwyciężyć trudności i odbuduje zdrowe relacje. Zdobądź kwalifikacje w zakresie profilaktyki uzależnień i rozpocznij nową ścieżkę kariery w terapii!
