Zaktualizowano dnia 21 września 2021
Od lat zainteresowanie posiadaniem własnej działalności rolnej jest bardzo duże. Jak się okazuje, chęć zakupu nowej działki wykazują nie tylko doświadczeni rolnicy, którzy od pokoleń zajmują się uprawą takich gruntów. W ostatnim czasie o tego typu działki zaczęły zabiegać także osoby nieposiadające wykształcenia rolniczego i statusu rolnika indywidualnego. Upatrują oni swoje szanse w prowadzeniu coraz popularniejszej w ostatnim czasie agroturystyki lub chcą spróbować swoich sił w uprawach rolnych. Czy zakup ziemi rolnej wiąże się tylko z posiadaniem odpowiedniej ilości gotówki i znalezieniem oferty sprzedaży? Jak kupić ziemię nie będąc rolnikiem i czy to jest w ogóle możliwe?
Kim jest rolnik w świetle prawa?
Na samym wstępie warto przybliżyć status rolnika i jego uprawnienia w świetle prawa. Ustawowy rolnik indywidualny to osoba, która:
- posiada, użytkuje albo dzierżawi nieruchomość rolną od 1 do 300 hektarów,
- zamieszkuje minimum 5 lat gminę, w której znajduje się jego nieruchomość rolna,
- samodzielnie prowadzi gospodarstwo i podejmuje decyzje z nią związane,
- uzyskał odpowiednie kwalifikacje rolnicze.
W przypadku uzyskania statusu rolnika, jedynym ograniczeniem w trakcie zakupu ziemi rolnej jest jedynie powierzchnia. Nie może ona przekraczać w takim przypadku 300 hektarów. Sytuacja jest bardziej skomplikowana w momencie, kiedy osoba zainteresowana zakupem danej działki nie jest rolnikiem w świetle prawa.
Zakup ziemi rolnej przez nie-rolnika
Pierwszym ograniczeniem, z jakim spotkają się osoby nie będące rolnikami to powierzchnia działki. Jeśli przekracza ona 1 hektar, taka transakcja nie będzie mogła być przeprowadzona, gdy kupujący nie jest rolnikiem lub gdy nie jest spokrewniony ze sprzedawcą. Jeżeli dana działka ma mniej niż 1 hektar, według Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, pierwszeństwo zakupu takiej działki ma Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR). W praktyce wygląda to tak, że notariusz sporządza w takim przypadku warunkową umowę sprzedaży i jej kopie wysyła do KOWR, który ma miesiąc na wypowiedzenie się w sprawie.
W momencie, gdy KOWR będzie zainteresowany możliwością nabycia tej nieruchomości, wtedy odpowiedni przedstawiciel pojawia się u notariusza i składa odpowiednie oświadczenie dotyczące skorzystania z prawa pierwokupu. W takim przypadku nabywca, który nie jest rolnikiem nie kupi działki od sprzedawcy. W przypadku, gdy w ciągu miesiąca KOWR w żaden sposób nie zareaguje, wtedy strony mogą zawrzeć drugą umowę – przeniesienia własności. Dopiero w momencie jej zawarcia kupujący oficjalnie staje się posiadaczem nieruchomości rolnej.
Zakup działki przez osobę spokrewnioną
Nieco łatwiej pozyskać nowe grunty może osoba, która nie ma statusu rolnika, ale jest w jakiś sposób spokrewniona ze sprzedającym. Może to być:
- rodzeństwo,
- dziecko rodzeństwa,
- rodzeństwo rodziców,
- małżonek,
- osoba przysposabiająca lub przysposobiona,
- pasierb.
W tym przypadku KOWR nie posiada prawa pierwokupu takiej nieruchomości i kupujący może taką działkę nabyć. Ziemia może mieć wówczas więcej niż 1 hektar, ale jej powierzchnia nie może przekraczać 300 hektarów. Nie jest także wymagana administracyjna zgoda KOWR na sprzedaż gruntu rolnego.
Zakup działki powyżej 1 hektara
W momencie, kiedy osoba nieposiadająca statusu rolnika oraz nie będąca spokrewniona ze sprzedającym chce zakupić grunty powyżej 1 hektara, zaczynają się komplikacje. Wówczas kupno takiej nieruchomości wymagać będzie bezwzględnej zgody KOWR, a konkretnie Dyrektora Generalnego. Według ustawy, z wnioskiem o tego typu zgodę może wystąpić m.in.:
- każdy zbywca nieruchomości rolnej lub
- osoba fizyczna, która zamierza utworzyć gospodarstwo rodzinne lub
- osoba fizyczna, która zamierza powiększyć gospodarstwo rolne.
To jednak nie koniec warunków. W momencie, kiedy nabywca otrzyma zgodę na zakup działki, musi zobowiązać się także do prowadzenia działalności rolnej na tej nieruchomości przez minimum 5 lat. Dopiero po tym czasie może działkę sprzedać. Osoba, która taką działkę sprzedała, musi natomiast wykazać, że nie było możliwości sprzedaży gruntu innemu rolnikowi lub osobie spokrewnionej.
Kwalifikacje rolnicze i status rolnika – duże ułatwienie
Jak widać zakup działki rolnej przez osobę nieposiadającą statusu rolnika jest dość skomplikowanym procesem. Znacznym ułatwieniem procedury jest posiadanie statusu rolnika indywidualnego, do czego niezbędne są kwalifikacje rolnicze. Można je zdobyć decydując się na podyplomowe studia rolnicze oferowane przez Wyższą Szkolę Kształcenia Zawodowego na kierunku Rolnictwo (dla absolwentów studiów nierolniczych).
